Een locatie voor een weekendje weg of een vakantie is via Airbnb gemakkelijk gevonden. Het aanbod is groot en de prijzen liggen vaak onder de prijs voor een hotelovernachting. De populariteit maakt Airbnb in veel landen wel omstreden: klachten over een plaag aan rolkoffers zijn algemeen bekend.
In Nederland is er een extra reden waarom Airbnb controversieel is: Airbnb brengt namelijk aan zowel verhuurder als huurder kosten in rekening, terwijl het voor een bemiddelaar verboden is om ‘twee heren te dienen’. Dit stelde de Hoge Raad in 2015 in haar Duinzigt/X-arrest. Overtreedt Airbnb de wet? De meningen hierover zijn verdeeld.
In Duinzigt/X heeft de Hoge Raad voorwaarden geformuleerd waaronder het verboden is tweemaal servicekosten te rekenen. Wanneer een verhuurder een website betaalt om voor hem te adverteren, heeft dit vaak te gelden als een bemiddelingsovereenkomst. In dat geval mag de bemiddelaar niet ook aan de huurder kosten vragen. Dit lijdt uitzondering indien de website slechts als ‘elektronisch prikbord’ fungeert, waarbij de toekomstig huurder en verhuurder niet van elkaar worden afgeschermd en het voor hen dus mogelijk is om direct met elkaar te spreken en te onderhandelen.
Airbnb gaat veel verder dan deze ‘prikbord functie’. Zij schermt juist toekomstig huurders en verhuurders van elkaar af: dit is onderdeel van haar business model. Airbnb neemt ook actief maatregelen zodat huurder en verhuurder via haar platform moeten communiceren; het is lastig om nummers uit te wisselen via de berichten-functie en vaak wordt de huursom pas doorbetaald als de huurder ook daadwerkelijk in het gehuurde is verbleven. Het platform is dus te beschouwen als een bemiddelaar tussen huurder en verhuurder, en valt daarmee onder bovengenoemd verbod. De kosten die Airbnb aan verhuurders vraagt zijn geoorloofd, maar deze vallen in het niet bij de veel hogere (en in beginsel verboden) kosten voor huurders.
Het is voor bovenstaande kwalificatie wel vereist dat er sprake is van ‘lastgeving’ door de verhuurder aan Airbnb, waardoor aan het dienen van twee heren niet wordt toegekomen. Bij lastgeving krijgt de bemiddelaar van verhuurder (of huurder) een opdracht voor het tot stand laten komen van een huurovereenkomst. Maar krijgt Airbnb een dergelijke opdracht wel? Airbnb zou kunnen beargumenteren dat dit niet het geval is. Als platform zorgt Airbnb dat twee partijen bij elkaar komen, zonder hierin zelf een actieve rol te spelen. Van een specifieke opdracht is hier geen sprake.
Het is natuurlijk wel zo dat Airbnb deze totstandkoming begeleidt, bijvoorbeeld door de betaling af te handelen en aanvullende services zoals verzekeringen aan te bieden.
Hoe de rechter hier tegenaan kijkt, zal in de toekomst moeten worden bezien. Vooralsnog nu zal Airbnb zowel kosten kunnen berekenen aan huurder als aan verhuurder, en zal het voor velen een populaire manier blijven om hun vakantieverblijf te boeken.